Bağlaçlar

Tek başına bir anlamı olmayan, sözcükleri ya da cümleleri birbirine bağlama görevinde kullanılan sözcüklere bağlaç denir. Başlıca bağlaçlar aşağıdaki gibidir:

Ve

Sözcükleri ve cümleleri birbirine bağlamak göreviyle kullanılan bir bağlaçtır.

Cüzdanımı ve anahtarımı evde unutmuşum.

Eve girdim ve doğruca odama gittim.

   

İle

Sözcükleri birbirine bağlamak göreviyle kullanılan bir bağlaçtır. Edat olan “ile” sözcüğüyle karıştırılmamalıdır. Bağlaç olan “ile”nin yerine “ve” kullanılabilir.

Bahçe işleri için kazma ile kürek lazım.

Mağazadan gömlek ile kravat aldım.

  

   

De/Da

Cümleye bile, dahi, hatta gibi anlamlar katar. Cümleleri birbirine bağlar. Cümlede anlatılanları, bahsedilenlerin  öncesine ya da sonrasına bağlar. Sonuna geldiği sözcüğün anlamını güçlendirmek amacıyla da kullanılır. Bağlaç olan de/da her zaman ayrı yazılır.

Aynı kitaptan ben de alacağım.

Soruyu doğru çöz de nasıl çözersen çöz.

Sen de mi okul takımına seçildin?

Bizim okul da yarışmaya katılacak.

Bayramda amcamdan da harçlık aldım.

Bağlaç olan da/de ile bulunma durumu ekiyle karıştırılmamalıdır. Bağlaç olan da/de cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı çoğu zaman bozulmazken, bulunma durumu eki görevindeki -da,  -de cümleden atıldığında çoğu zaman anlam bozulur.

Bizim okulda kutlama varmış.(Bulunma durumu)

Bizim okul da törenlere katılacak.(Bağlaç)

       

Ki

Çeşitli anlam ilgileri kurarak(neden-sonuç, amaç-sonuç, pekiştirme, abartma vb…) cümleleri birbirine bağlayan bir bağlaçtır. Bağlaç olan ki her zaman ayrı yazılır.

Çok çalış ki başarılı olasın.

Bir de baktım ki yangın çıkmış.

Biz ki her türlü zorluğu aşmış insanlarız.

Doğayı koru ki o da seni korusun.

Bağlaç olan “ki” ilgi zamiri ya da sıfat yapan “ki” ile karıştırılmamalıdır.

Öyle bir bağırdı ki herkes sustu.

                      (Bağlaç)

Masadaki kitabı kim almış?

    (Sıfat yapan -ki)

Kalemleri karıştırmış, benimkini almış.

                                      (İlgi zamiri)

     

Ne…ne, Hem…hem, Kâh…kâh, Ya…ya, Gerek…gerek, De… de, Bir…bir

Cümleleri birbirine bağlayan iki unsurlu bağlaçlardır.

Ne yemek yedi ne su içti.

Hem çalışırım hem gezerim.

Kâh ağladık kâh güldük.

Ya gelirim ya gelmem.

Gerek ekonomide gerek bilim de ileri gideceğiz.

Sussam da konuşsam da olmuyor.

Bir aşağı bir yukarı yürüyüp durduk.

    

Çünkü

Sebep-sonuç, amaç-sonuç gibi anlam bağlantıları kuran bir bağlaçtır.

Geç kaldım çünkü erken kalkamadım.

Yediklerime dikkat ediyorum çünkü kilo almak istemiyorum.

Sınavım iyi geçti çünkü çok çalıştım.

      

Hatta

Anlamı güçlendirmeye yarayan bir bağlaçtır.

Sigara içmek kansere hatta ölüme sebep olabilir.

Onu aramalıydım hatta ziyaretine gitmeliydim.

Ona yardım ettim hatta para verdim.

Ama, Fakat, Lakin, Yalnız, Ancak, Hâlbuki, Oysa, Oysaki, Ne var ki, Ne yazık ki, Neyse ki

Aralarında karşıtlık bulunan cümleleri birbirine bağlamaya yarayan bağlaçlardır.

Onu aradım ama ulaşamadım.

Bu kitabı okudum fakat anlamadım.

Hafta sonu buluşacaktık lakin önemli bir işim çıktı.

Sana yardım ederim yalnız fazla vaktim yok.

Şiir okurum ancak şarkı söyleyemem.

Buluşacaktık hâlbuki o gelmedi.

Sınav notum iyi değil oysa bu dersi çok seviyorum.

Bana kırılmış oysaki beni yanlış anlamış.

Çok çalıştı ne var ki başaramadı.

Meydana gelen kazada ne yazık ki üç kişi öldü.

Tekne fırtınaya yakalandı neyse ki bir şey olmadı.

  

O hâlde, Öyleyse, Demek ki, Kısacası, Nitekim

Anlatılanları özetlemek amacıyla kullanılan bağlaçlardır.

O hâlde seninle yarın buluşuyoruz.

Öyleyse sınavı haftaya yapalım.

Demek ki her duyduğumuza inanmamalıyız.

Kısacası hikâyenin sonunu pek beğenmedim.

Nitekim anlatılanların hepsi eğitimle alakalı.