Cümlede Anlam

1. Neden – Sonuç Cümleleri

    Yapılan eylemin, yapılış nedeninin ve sonucunun verildiği cümlelerdir.

Örnekler:

·  Sabah uyanamadığı için okula geç kaldı.

Neden: Sabah uyanamamak    
  

Sonuç: Okula geç kalmak

·  En sevdiği küpesi kayboldu diye çok üzüldü.

Neden: Küpenin kaybolması       

Sonuç: Çok üzülmek

·  Yağmurda ıslandığı için hasta oldu.

Neden: Yağmurda ıslanmak       

Sonuç: Hasta olmak

2. Amaç – Sonuç Cümleleri

Yapılan eylemin, yapılış amacının ve sonucunun verildiği cümlelerdir.

Örnekler:

·      Dinlenmek için kanepeye uzandı.

Amaç: Dinlenmek                     

Sonuç: Kanepeye uzanmak

·      Başarılı olmak için çok çalıştı.

Amaç: Başarılı olmak               

Sonuç: Çok çalışmak

·      Konuşmasını yapmak üzere kürsüye çıktı.

Amaç: Konuşma yapmak         

Sonuç: Kürsüye çıkmak

3. Koşul – Sonuç Cümleleri

Eylemin sonucunun bir şarta bağlandığı cümlelerdir.

Örnekler:

·      Çok çalışırsan başarılı olursun.

Koşul: Çok çalışmak                

Sonuç: Başarılı olmak

·      Ödevlerini yaparsan televizyon izleyebilirsin.

Koşul: Ödevleri yapmak

Sonuç: Televizyon izlemek

·      Yarın geri vermek üzere kitabımı alabilirsin.

Koşul: Kitabı geri vermek         

Sonuç: Kitabı almak

4. Karşılaştırma Cümleleri

En az iki kavramın birbiriyle karşılaştırıldığı cümlelerdir.

Örnekler:

·          Hava düne göre daha sıcak. (Dünkü hava ile bugünkü hava karşılaştırılmıştır.)

·          Sınıfın en çalışkanı ödüllendirildi. (En çalışkan öğrenci ile diğerleri karşılaştırılmıştır.)

·          Ahmet, Cemil’den boyca uzun. (Ahmet ve Cemil karşılaştırılmıştır.)

5. Öznel ve Nesnel Cümleler

Kişiden kişiye değişebilecek, herkese göre aynı olmayabilecek düşüncelerin anlatıldığı cümlelere öznel cümle denir.

Örnekler:

·          Şeker Portakalı harika bir kitaptır.

·          İstanbul, Türkiye’nin en güzel şehridir.

·          Sınav soruları çok zordu.

Kişiden kişiye değişmeyen, herkese göre aynı olan, kanıtlanabilir yargıları anlatan cümlelerde nesnel cümle denir.

Örnekler:

·          Şeker Portakalı kitabı, José Mauro de Vasconcelos tarafından yazılmıştır.

·          İstanbul, Türkiye’nin en kalabalık şehridir.

·          Sınavda yirmi soru vardı.

6. Eş anlamlı Cümleler

Birbiriyle aynı anlama gelen cümlelerdir. Aynı düşüncenin farklı sözcüklerle anlatılmasıdır.

Örnekler:

·          Bilgi en büyük hazinedir.

İnsan için en değerli şey bilgidir.

·          Zafer, zafer benimdir diyebilenlerindir.

Zafere inancı olanlar mutlaka zafere ulaşır.

·          Emek vermeden başarı gelmez.

Başarı emek ister.

7. Yakın Anlamlı Cümleler

Tam olarak aynı düşünceyi olmasa da birbirine yakın düşünceleri anlatan cümlelerdir.

Örnekler:

· Annem yeniliklere açık, keşfetmeyi seven biridir.

Annem geçmişteki alışkanlıklarına saplanıp kalan insanlardan değildir.

· Toplumda barışı sağlamanın yolu sevgiden geçer.

İnsanlar birbirine saygı, sevgi, hoşgörü bağıyla bağlı değilse o toplumda huzur olmaz.

8. Karşıt(Zıt) Anlamlı Cümleler

Anlamca birbirinin tam tersi olan ifadelerdir. Karşıt(zıt) anlamlı cümleler birbiriyle çelişir.

Örnekler:

· Başarılı insanlar hiçbir zaman işini şansa bırakamayan kimselerdir.

Başarıya ulaşmada şans önemli bir faktördür.

· Bugünün tadını çıkarmak için yarını düşünmeden yaşamak gerekir.

Yarını düşünmeyenin bugünü iyi olamaz.

9. Duygu Belirten Cümleler

Acıma, korku, üzüntü, mutluluk, yakınma, endişe gibi çeşitli duyguların dile getirildiği cümlelerdir.

Örnekler:

· Zavallı kedicik çok üşümüş.(Acıma)

· Sınavım harika geçti.(Mutluluk)

· Üstüme yağ döküldü, yeni elbisem mahvoldu. (Üzülme)

· Keşke o geziye ben de katılsaydım.(Pişmanlık)

10. Abartılı Cümleler

            Anlatılmak istenen durumun, duygunun, düşüncenin olduğundan daha büyük ya da daha küçük gösterilerek anlatıldığı cümlelerdir. Abartılı cümlelerde amaç anlatılanın etkisini arttırmaktır.

Örnekler:

· O kadar yoruldum ki üç gün uyuyabilirim.

· Minicik yazını okumam için mikroskop lazım.

· Bir of çeksem karşıki dağlar yıkılır.

· Dünya kadar işim var.

· Öyle bir bağırdı ki kulaklarım sağır oldu.