Fiilde Anlam Kayması

Fiilin çekimlendiği kipin anlamıyla cümle içinde ifade ettiği anlam bazen uyuşmayabilir. Başka bir deyişle fiil biçim olarak başka anlam olarak başka görünebilir. Bu duruma fiilde anlam(zaman) kayması denir. Fiilde anlam kayması anlatım bozukluğu değildir.

Haftaya Ankara’ya gidiyorum.

“Gidiyorum” fiili şimdiki zaman kipinde çekimlenmiş olsa da cümledeki “haftaya” sözcüğü eylemin gelecek zamanda yapılacağını gösteriyor.

Biçim	Şimdiki Zaman
Anlam	Gelecek Zaman

29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edilir.

“Edilir” fiili geniş zaman kipinde çekimlenmiştir fakat anlattığı olay geçmişte gerçekleşmiştir.

Biçim	Geniş Zaman
Anlam	Geçmiş Zaman

O ödev hemen yapılacak!

“Yapılacak” fiili gelecek zaman kipinde çekimlenmiştir ancak cümledeki “hemen” sözcüğü cümleye emretme anlamı katmaktadır.

Biçim	Gelecek Zaman
Anlam	Emir Kipi

İşlerinin bir kısmını yarın yaparsın.

“Yaparsın” fiili geniş zamanda çekimlenmiştir fakat “yarın” sözcüğü cümleye gelecek zaman anlamı katmaktadır.

Biçim	Geniş Zaman
Anlam	Gelecek Zaman

Mahallemizde çöpler her akşam toplanıyor.

“Toplanacak” fiili şimdiki zaman kipinde çekimlenmiştir fakat eylemin her akşam gerçekleştiğinin söylenmesi anlamı geniş zamana getirmiştir.

Biçim	Şimdiki Zaman
Anlam	Geniş Zaman

Cüzdanımda biraz para olacak.

“Olacak” fiili gelecek zaman kipinde çekimlenmiştir fakat cümlenin anlamı gereklilik kipine uygundur.

Biçim	Gelecek Zaman
Anlam	Gereklilik Kipi