Fiilimsiler

  ➤Fiillerin bazı ekleri alarak isim, sıfat, zarf görevinde kullanılması fiilimsileri ortaya çıkarır.

  ➤Fiilimsiler ek fiil almadan cümlede yüklem olamazlar.
  ➤Fiilimsiler olumsuzluk eki alabilir fakat bir fiil gibi çekimlenemez.

  ➤Cümledeki fiilimsiyi bulmak için olumsuzluk ekinden yararlanabiliriz.

  Örnekler:

Kitap okumayı çok seviyorum.

Yukarıdaki cümledeki fiilimsileri bulalım:

Fiilimsiyi bulmamız için önce cümlenin yüklemini bulmamız gerekiyor. Cümlenin yüklemi “seviyorum” sözcüğüdür. Eğer yüklem ek fiil almamışsa
fiilimsi olma ihtimali yoktur. Bu cümlede yüklemin ek fiil almadığını görüyoruz. Öyleyse cümledeki fiilimsileri bulmaya geçebiliriz.

Cümledeki fiilimsileri bulmak için olumsuzluk ekinden yararlanacağız. Cümlenin yüklemi dışındaki her sözcüğe olumsuzluk eki getirmeye çalışacağız. Eğer sözcük olumsuzluk eki alıyorsa fiilimsidir diyebiliriz.

Kitap okumayı çok seviyorum.

           okumamayı                 Yüklem

Cümledeki “okumayı” sözcüğünün olumsuzluk ekinin alabildiğini görüyoruz. Dolayısıyla bu sözcük fiilimsidir.

Uyarı: Olumsuzluk ekiyle fiilimsi bulurken sözcüklerin anlamlarına dikkat etmeliyiz. İsim soylu sözcüklerin bazıları yanılmamıza yol açabilir.

1. Kahvaltıda kaymak yedim.

2. Buzda kaymak tehlikelidir.

Birinci cümledeki “kaymak” sözcüğü isim soylu bir sözcüktür fakat ikinci cümledeki “kaymak” sözcüğü fiil soyludur. Aradaki sesteşlik bizi yanıltmamalıdır. İkinci cümledeki “kaymak” sözcüğü fiilimsidir.

1. İsim Fiill(Mastar)

Fiillere getirilen “-ma, -ış, -mak” ekleri, fiilleri isim görevinde kullanmamızı sağlar. Bu sayede isim fiiller oluşur. İsim fiil eklerini “mayışmak” olarak kodlayabilirsiniz.

Örnekler:

Bu soruyu çözmek çok kolay.

Yağmurun yağışı plânlarımı bozdu.

Araba sürmeyi öğrenmiş.

2. Sıfat Fiil(Ortaç)

Fiillere getirilen “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” ekleri, fiilleri sıfat görevinde kullanmamızı sağlar. Bu sayede sıfat fiiller oluşur. Sıfat fiil eklerini “anası mezar dikecekmiş” olarak kodlayabilirsiniz.

Örnekler:

Şehirde gezilmedik yer bırakmadı.

Kaçan balığı yakalayamadı.

Yıkılası duvarlar bizi birbirimizden ayırır.

Kapanmaz yaralar var kalbimde.

Döner kapıdan içeri girdik.

Yırtılmış sayfaları topladım.

3. Zarf Fiil(Bağ Fiil/Ulaç)

Fiillere getirilen “-ken, -alı, -madan, -ince, -ip, -arak, -dıkça, -casına, -dığında, -maksızın, -a……-a, -r…..-mez” ekleri, fiilleri zarf görevinde kullanmamızı sağlar. Bu sayede zarf fiiller oluşur.

Örnekler:

Çarşıdan geçerken manava uğradım.

Çalışmadan başarı elde edilmez.

Zil çalınca öğrenciler sınıftan çıktı.

Ödevlerimi yapıp yattım.

Sorunlarımızı konuşarak çözelim.

Yaşlandıkça inatçı biri oldu.

Bardaktan boşalırcasına yağmur yağıyor.

Sabah olduğunda herkes gitmişti.

Durmaksızın çalıştım.

Yapa yapa öğrendim.

Gelir gelmez banyoya girdi.