Zamirler

İsimlerin yerini tutan sözcüklere zamir(adıl) denir. Sözcük durumundaki zamirler dört başlıkta incelenirken ek durumundaki zamirler iki başlıkta incelenir.

SÖZCÜK DURUMUNDAKİ ZAMİRLER

1- Kişi(Şahıs) Zamirleri

İnsan isimlerinin yerini tutan zamirlere kişi zamiri denir. “Ben, sen, o, biz, siz, onlar” sözcükleri

kişi zamiri olarak kullanılır.  “Kendi” sözcüğü de kişi zamirleri arasında olup “dönüşlülük zamiri” olarak da adlandırılır.

Ben kitap okudum.

Sen kitap okudun.

O kitap okudu.

Biz kitap okuduk.

Siz kitap okudunuz.

Onlar kitap okudular.

Ödevini kendin yapmalısın.

2- İşaret(Gösterme) Zamirleri

Kişi isimleri dışındaki varlık isimlerinin yerini işaret yoluyla tutan zamirlerdir.

“Bu, şu, o, bura, şura, ora, öteki, beriki, karşıki” sözcükleri ve bunların çekimli hâlleri işaret zamiri olarak kullanılır.

Bunu arkadaşına verir misin?

Şunları masaya bırakacağım.

Burada çalışabiliriz.

Bunu beğenmedim, ötekini alacağım.

Orada yangın çıkmış.

 Uyarı: “O” zamiri kişi isimlerinin yerine kullanılırsa kişi zamiri, insan dışındaki varlık isimlerinin yerine kullanılırsa işaret zamiri olur.  

            Ona hasta olduğumu söyledim.

           Kişi Zamiri

            Onu cebine koy.

              İşaret Zamiri

3- Belgisiz Zamirler

İsimlerin yerini belirsiz bir şekilde tutan zamirlerdir. Belgisiz zamirlerin hangi varlığın yerini tuttuğu tam olarak belli değildir.

“Bazısı, bazıları, kimi, kimileri, kimse, herkes, biri, birileri, başkası, birçoğu, hepsi, hiçbiri, herhangisi, herhangi biri, şey” vb. sözcükler ve bu sözcüklerin çekimli hâlleri belgisiz zamir olarak kullanılır.

 Son soruyu kimse yapamamış.

Bazıları ödevini yapmamış.

Biri seni sordu.

Spor yapmayı kimileri çok sever.

Birçoğu geziye katılacağını söyledi.

4. Soru Zamirleri

İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir.

“Kim, ne, kaçı, nere, hangisi” sözcükleri ve bu sözcüklerin çekimli hâlleri soru zamiri olarak kullanılır.

Kim benimle gelmek ister?

Hangisini beğendin?

Kaçını almak istersin?

Nereden geliyorsunuz?

Anlattıklarımdan ne anladın?

 EK DURUMUNDAKİ ZAMİRLER

1- İyelik(Aitlik) Zamirleri

Varlıkların kime ya da neye ait olduklarını bildiren ek hâlindeki zamirlerdir. Bu eklere iyelik eki de denir.

Kalem-(i)m            à  Benim

Kalem-(i)n             à  Senin

Kalem-i                  à  Onun

Kalem-(i)miz          à  Bizim

Kalem-(i)niz           à  Sizin

Kalem-leri              à  Onların

Evleri çok uzaktaymış.

   (Onların)

Sınavı iyi geçmiş.

(Onun)

Kitabım kayboldu.

(Benim)

Uyarı: Belirtme hâli eki olan “-ı,-i,-u,-ü” ile iyelik ekleri  karıştırılmamalıdır.

Okulu bu mahalledeymiş.

(İyelik)

Okulu aramışlar.

   (Belirtme)

 2- İlgi Zamirleri

İsmin yerini tutma görevinde kullanılan “-ki”ye ilgi zamiri denir.

Yusuf’un yazısı güzel Hüseyin’inki kötü.

                                  (Hüseyin’in yazısı)

Benim kitabım çantamda, seninki nerede?

                                      (Senin çantan)

Uyarı: İlgi zamirleri, bağlaç olan “ki” ve sıfat yapan “-ki” ile karıştırılmamalıdır.

Öyle bir bağırdı ki herkes sustu.

                      (Bağlaç)

Masadaki kitabı kim almış?

    (Sıfat yapan -ki)

Kalemleri karıştırmış, benimkini almış.

                                      (İlgi zamiri)