Düşünceyi Geliştirme Yolları

  

 Anlatılanları daha etkili, anlaşılır ve dikkat çekici kılmak için düşünceyi geliştirme yollarından yararlanılabilir. Düşünceyi geliştirme yollarından birini ya da birden fazlasını, metnin türüyle uyumlu olacak biçimde kullanabiliriz.

1. Tanımlama

   Bir kavramın ya da varlığın ne olduğunu anlatma işine tanımlama denir. Tanımlama yaparken “Bu nedir?” sorusuna yanıt veririz. Tanımlama yapmaktaki amaç kavram ya da varlığın ne olduğunun okuyucu ya da dinleyicinin zihninde canlandırılmasıdır.

Örnek:

   Eğitim, bireyin davranışlarında kalıcı izli davranış değiştirme amacı güden bir faaliyettir. Eğitimin amacına ulaşmasında etkili birçok faktör vardır. Bu faktörlerin en önemlilerinden biri eğitim alacak bireyin öğrenmeye ve değişmeye açık olmasıdır.

   Yukarıdaki parçada “Eğitim nedir?” sorusuna cevap verildiği için tanımlamadan yararlanılmıştır.

2. Karşılaştırma

   Varlıklar ve kavramlar arasındaki farklılıkları ve benzerlikleri ortaya koyan düşünceyi geliştirme yoludur.

Örnek:

   Yazarın şiirleri ve romanları arasında büyük bir uçurum var. Bazen birkaç dizede eriştiği derinliğe yüzlerce sayfalık romanlarında erişmediğini görüyorum. Şiir konusunda bu kadar yetenekli bir şairin roman yazmasını gereksiz buluyorum.

3. Örneklendirme

   Anlatılanların örneklerle desteklenerek anlatımın güçlendirilmesini amaçlayan düşünceyi geliştirme yoludur.

Örnek:

   Teknolojinin yararları da zararları da saymakla bitmez. Elimizdeki telefonlar, bilgisayarlar bize uzak olanı yakın hale getiriyor belki ama yakın olanları da uzaklaştırıyor. Birbiriyle iletişimsiz aileler bu sebepten ortaya çıkıyor. 

4. Tanık Gösterme

   Topluma mâl olmuş kişilerin sözlerinden yararlanarak anlatılanlara destek bulmayı amaçlayan düşünceyi geliştirme yoludur. Yazar, kendi düşüncesiyle paralel bir düşünceye sahip -toplumca benimsenmiş- bir kişinin sözüne alıntı yapma yoluyla yazısında yer vererek tanık gösterme yoluna gitmiş olur.

Örnek:

   Vatanını sevmek lafla olmaz. Herkes eline bayrağı alıp marşlar söyleyebilir. İşin gösteriş kısmı kolay olandır. Aslolan ise görev namusudur. Vatan evladı görevi neyse onu en iyi şekilde yerine getirmelidir. Atatürk’ün dediği gibi “Vatanını en çok seven görevini en iyi yapandır.”

  5. Sayısal Verilerden Yararlanma

   Anlatılanlarla ilgili istatistiksel verilerin verilmesiyle kullanılan düşünceyi geliştirme yoludur.

Örnek:

   Çevre koruma harcamaları 2019 yılında bir önceki yıla göre %1,2 artarak toplam 38,4 milyar TL olarak gerçekleşti. Çevre koruma harcamalarının %57,8'i mali ve mali olmayan şirketler,  %34,2'si genel devlet ve hanehalkına hizmet eden kar amacı olmayan kuruluşlar ve %8'i ise hanehalkları tarafından yapıldı.

6. Benzetme

   Anlatılanları daha etkileyici ve dikkat çekici kılmak için aynı zamanda bir söz sanatı olan benzetmeden yararlanılabilir. Benzetme iki varlık ya da kavram arasındaki ortak noktaları ön plana çıkarılmasıyla yapılır.

Örnek:

   Su gibi akıp giden yılların ardından el sallamak da varmış. Ne çabuk tükendi o güzel günler diye iç çekmek,  aynalara baktıkça geçmişi film misali izlemek de varmış. İnsanın her anı altın değerindeymiş. Bunu önümdeki yol kısaldıkça daha iyi anlıyorum.